’Hoeksche Waard ’40 - ’45, van mobilisatie naar wederopbouw’         2 april 2025    geschreven door Ruud Bijkerk

Onder deze titel opent Museum Hoeksche Waard op 12 april in Boerderij Oost-Leeuwenstein te Heinenoord een nieuwe tentoonstelling over de donkere dagen van de Tweede Wereldoorlog.

Op 14 mei 1940 werd de Hoeksche Waard abrupt uit haar rust opgeschrikt. In die middag vond het luchtbombardement op Rotterdam plaats. Ongeveer 16 Heinkel bommenwerpers van de Nazi’s bogen af naar het zuiden en wierpen hun bommen af boven Cillaarshoek, Strijen en Strijensas. Deze gewelddadige actie eiste in deze dorpen acht mensenlevens en maakte vele gewonden. Het was het begin van vijf bittere jaren die een enorme impact hadden op onze bevolking. Vrij snel ging het voedsel op de bon met als eerste koffie en thee en in april 1941 zelfs aardappelen. Door de schaarste waren distributiebonnen zeer gewild en de distributiekantoren werden in het land overvallen door verzetsstrijders.  

Dankzij de boeren in de Hoeksche Waard waren landbouwproducten wel voorradig, maar dit werd allengs minder, doordat de Nazi’s in februari 1944 inundatie toepasten door grote delen van de zuidelijke polders onder water te zetten. Dit was een manier om de opmars van de geallieerden te vertragen, want onder de grote rivieren werd in dat najaar Zuid-Nederland al bevrijd.  Voor de rest van Nederland brak de verschrikkelijke hongerwinter aan. Door zeer strenge vorst en een groot tekort aan voedsel overleden naar schatting 20.000 Nederlanders in de grote steden aan hongeroedeem, tbc en pure uitputting. Er ontstonden hongertochten om in de eerste levensbehoeften te kunnen voorzien. Over de spanning en ontberingen tijdens die tochten deden heel wat verhalen de ronde, zoals dat van drie jongens van 17 die uit Rotterdam-Zuid door hun moeders richting de Hoeksche Waard werden gestuurd. Bij twee boeren werd de huisraad op hun handkar, bestaande uit wat oude stoelen, een tafel en een zogenaamde antieke klok geruild voor een mud aardappelen, 40 kilo uien, suikerbieten en een mand met eieren. In het donker kwamen zij moe, maar voldaan aan bij de Barendrechtse brug. Plotseling hield een zwarthemd in leren jas met een NSB-band hen staande en schreeuwde dat hun buit in beslag werd genomen. Na kort onderling beraad gingen de jongens met gebalde vuisten om de NSB’er staan en sprak één van hen zeer overtuigend: “Nu kun je kiezen of we gooien je van de brug in de Oude Maas of je krijgt een mand met eieren!” De NSB’er koos eieren voor zijn geld en droop af met de mand. Hun moeders waren dolgelukkig! 

Als kind tijdens de wederopbouw was de erfenis van de tweede wereldoorlog, dat er thuis nooit eten werd weggegooid. Alles werd opgegeten en het was uit den boze om iets ‘niet lekker’ te vinden. ’Honger’ mocht je ook niet zeggen, je had namelijk ’trek’. Zo ontstond het respect voor voedsel en tot op de dag van vandaag eet ik mijn bord nog steeds leeg.  

Kom naar de indringende tentoonstelling met bovengenoemde onderwerpen en nog veel meer uit deze zware periode van ons eiland.