Gebouwen en tuinen

Museum Hoeksche Waard bestaat uit de gebouwen 't Hof van Assendelft en de herenboerderij Oost-Leeuwenstein. Beide gebouwen zijn een rijksmonument. Bij 't Hof van Assendelft bevindt zich een prachtige door Mien Ruys ontworpen tuin.

't Hof van Assendelft

De buitenplaats met de naam ’t Hof van Assendelft staat op de plaats van een vijftiende eeuwse voorganger. Al ruim drie eeuwen lang is de ambachtsheerlijkheid Heinenoord in de familie van Assendelft als Sara Louisa du Faget van Assendelft in 1767 een nieuw Hof laat bouwen. Het huis kreeg de indeling zoals we die nu kennen, met daaraan vast gebouwd een koetshuis. De klassieke voorgevel was zeer modern voor die tijd; de dubbele voordeur een teken van welstand.

Vrouwe Sara verblijft zomers vaak op ’t Hof van Assendelft maar de dagelijkse gang van zaken laat ze over aan haar rentmeester, eerst vader en zoon Leeuwenburgh en daarna Pieter Louter. Als ze komt te overlijden koopt Hendrik Collot d’Escury in 1809 de ambachtsheerlijkheid Heinenoord.

 

Hendrik d’Escury is een telg van een Hugenotenfamilie uit Frankrijk. Hij studeert rechten in Groningen, maar vestigt zijn naam tot in het buitenland toe door zijn letterkundige studies en het schrijven van boeken. Na de inhuldiging van koning Willem I in 1813 wordt d’Escury gevraagd voor openbare, politieke functies. Hij wordt gekozen tot lid van de Tweede Kamer en krijgt in 1816 van koning Willem I officieel de titel van baron. Uit bewaard gebleven brieven aan Pieter Louter, die als rentmeester is aangebleven, blijkt dat hij zich actief bemoeit met de zakelijke beslommeringen van de ambachtsheerlijkheid.  

Diezelfde Pieter Louter wordt in 1825 benoemd tot de eerste burgemeester der gemeente van Heinenoord. Hij overlijdt twee jaar later op ‘t Hof. Pieters zoon, Arie Louter, neemt de functie van rentmeester over.

 

In 1834 verkoopt d’Escury ’t Hof aan zijn rentmeester. Het huis krijgt een agrarische bestemming en Arie laat het koetshuis uitbouwen tot een lange schuur. Arie sterft als rijk man, maar heeft geen testament opgemaakt. Alle eigendommen uit zijn nalatenschap worden bij opbod en afslag verkocht. Zoon Pieter wordt eigenaar van het herenhuis met schuur, erf, tuin en boomgaard in 1887. Hij verkoopt dertien jaar later het huis en de direct aangrenzende gronden aan zijn zoon Klaas, maar als die in de schulden raakt, wordt ’t Hof openbaar verkocht. Broer Hendrik wordt de nieuwe eigenaar, maar laat Klaas tegen een huurprijs op ’t Hof wonen. Als Hendrik in 1939 sterft, moet Klaas een ander onderkomen zoeken.

 

De nieuwe eigenaren, de familie Vogelaar, houden ’t Hof slechts één jaar in hun bezit en verkopen het dan aan Pieter Roos. Door het aanpassen van de constructie van de kap van de woning, wordt het huis geschikt voor bewoning door drie gezinnen; het gezin van zoon Hugo Roos, zijn zoon Jan Roos en het gezin van Leendert van der Pligt. Na het vertrek van Hugo en Jan met hun gezinnen kan ’t Hof verkocht worden.

 

In 1959 komt ’t Hof in handen van de gemeente Heinenoord en wordt het drie jaar later verkocht aan de Stichting Streekmuseum Hoeksche Waard, waarbij de grond in eigendom blijft van de gemeente. Het streekmuseum wordt op 3 oktober 1968 geopend.

Herenboerderij Oost-Leeuwenstein

Na de bedijking van de polder Oud-Heinenoord in 1437 wordt er waarschijnlijk al spoedig geboerd op Dorpsstraat 13. De huidige boerderij is gebouwd op de plaats van een voorganger en stamt uit de 17e eeuw. Deze monumentale herenboerderij heeft dan nog een schuur, die op één lijn staat met het woonhuis. Oost-Leeuwenstein maakt deel uit van een boerderijlint; op telkens precies 280 meter afstand liggen hier ook Midden- en West-Leeuwenstein.

 

Geertrui van der Sijde, erfgename van West-Leeuwenstein, huwt in 1753 Jan Leeuwenburgh uit Barendrecht. Zoon Pieter Jansz Leeuwenburgh huwt met zijn nicht Geertruy van der Sijde, waardoor Oost-Leeuwenstein in het bezit van de familie Leeuwenburgh komt. Volgens de archieven bewonen Pieter en Geertruy eind 18e eeuw de hoeve Oost-Leeuwenstein. Jan en Pieter Leeuwenburgh leven in de tijd van de laatste ambachtsvrouwe van Heinenoord, Sara du Faget van Assendelft, die ’t Hof van Assendelft heeft laten bouwen. Beiden zijn rentmeester geweest van de familie en ambachtsvrouwe Sara benoemt Pieter in 1784 tot Schout van de Heerlijkheid Oud-Heinenoord en het Oost-Zomerland.

Na Pieter zal nog een aantal geslachten Leeuwenburgh de hoeve bewonen en het landbouwbedrijf leiden. Landbouwer Adrianus Jakob (Janus) Leeuwenburgh sluit de rij. Op het moment dat Janus op Oost-Leeuwenstein een landbouwbedrijf gaat voeren, gaan zijn ouders in het nieuw gebouwde renteniershuis op de dijk wonen. Zo kan zijn vader Gerrit een oogje in het zeil houden. Janus verkoopt in 1962 de hoeve met de circa 10 ha omliggende landbouwkavels aan de gemeente Heinenoord.

 

98D831A8 2893 4702 A969 FBD83E263E41Aan het einde van de 18e eeuw wordt het achterhuis afgebroken en komt er een modernere schuur met een zogenaamd langsdeel voor in de plaats. Door de zeer vruchtbare klei is de grond in de Hoeksche Waard uitermate geschikt voor akkerbouw. Als de zaken goed gaan, kopen of pachten de boeren er meer land bij en laten ze nog grotere boerderijen bouwen. Dat gebeurt ook op Oost-Leeuwenstein. De oogstberging kan door het verplaatsen van de oorspronkelijke schuur veel doelmatiger plaatsvinden. In plaats van lossen vanaf de zijkant van de schuur, wordt het nu mogelijk om met een volle vracht door de voordeur naar binnen te gaan en leeg door de achterdeur de schuur weer te verlaten.

 

Naast het vergroten van de schuur wordt in juni 1763 een vrijstaand zomerhuis met een karnschuur op het erf gebouwd. De lange koeienstal biedt plaats aan 21 melkkoeien. De koeien worden gehouden voor de melk en de stalmest wordt voor de bemesting van het land gebruikt. Voor het trek- en ploegwerk staan acht paarden op stal. Voor het dagelijks werk op de boerderij met de paarden en het vee zijn knechten in vaste dienst, maar voor het handwerk op het land zijn vaak grote groepen seizoenarbeiders tegelijk nodig, die per dag worden ingehuurd.

De herenboer verdeelt dagelijks het werk onder het personeel, houdt toezicht en betaalt hen uit. Verder is hij verantwoordelijk voor zaken als inkoop van het zaai- en pootgoed en de verkoop van de landbouwproducten, de paarden en het vee. Hij vervult vaak ook nog allerlei bestuursfuncties, zoals dijkgraaf of heemraad voor een polderbestuur, gemeenteraadslid of kerkvoogd.

Als gezeten boeren met macht en invloed geniet de familie Leeuwenburgh aanzien in het dorp en daarbuiten. Ook op de naburige boerderijen Midden- en West-Leeuwenstein zitten familieleden. De drie boerderijen staan overigens op oude kaarten aangeduid als Oost-, Midden- en West-Leeuwenburgh. De familie heeft de boerderijen ooit zelf hernoemd als Leeuwenstein.

 

Na de verkoop aan de gemeente Heinenoord wordt het land o.a. in gebruik genomen voor sportvelden. De boerderij met erf en zomerhuis wordt vanaf 1971 verhuurd aan Stichting Streekmuseum Hoeksche Waard. Oost-Leeuwenstein gaat na restauratie en herinrichting in 1973 deel uitmaken van het museum.

 

In 2004 wordt de boerderij op last van de brandweer gesloten. De gemeente Binnenmaas verkoopt het pand aan HW Wonen. Het gebouw wordt gerestaureerd en opnieuw ingericht als museum. In 2014 wordt boerderij weer geopend. Enkele jaren later mag HW Wonen het pand niet meer in eigendom houden. Dankzij subsidie van de vijf gemeenten in de Hoeksche Waard wordt Stichting Museum Hoeksche Waard in 2019 eigenaar van Oost-Leeuwenstein.

 

Tezamen met ’t Hof van Assendelft vormt de monumentale boerderij een belangrijk onderdeel van het erfgoed van de Hoeksche Waard.

De Hoftuin

De tuin is één van de laatste ontwerpen van de befaamde tuinarchitecte Mien Ruys (1904-1999). De tuin is stukje bij beetje aangelegd en wordt volledig in haar stijl onderhouden door een enthousiaste groep vrijwilligers. Mien werkte graag met rechte vormen, vierkanten en heldere lijnen, hetgeen ook het kenmerk is van een groot deel van de museumtuin.

 

kerstkaartfoto HvADe oppervlakte van 3000 m2 bestaat uit lange borders en een rond perkje, grasvelden met aan de straatkant leilindes en een ouderwets hek. In acht vierkante perken achter de studiezaal staan bloemen die in de zomer prachtig bloeien. Het gras is omzoomd door beukenhagen, hoog en half hoog en er staan nog zes vierkante blokken liguster.

 

In het ronde perkje staat het beeld van de varkenshoeder, gemaakt door de kunstenaar Henk Kuizenga. De varkenshoeder, uit een sprookje van H.C. Andersen, staat op de plaats van het Hans Christian Andersenhuis, dat na de watersnood geschonken werd door Denemarken en later is afgebroken.

Bij de opening van de tuin is dit beeld onthuld door twee vertegenwoordigers van het H.C. Andersen Hus uit het Deense Odense.

 

De tuin kon gerealiseerd worden met de hulp van sponsors die vermeld staan in de koperen plaatjes op de balk van de rosmolen die in de tuin staat. Op 31 oktober 1997 heeft de commissaris der Koningin van de provincie Zuid-Holland de tuin geopend. 

Boerderij Oost-Leeuwenstein
Dorpsstraat 13
3274 BB Heinenoord
Tel. 0186-601535

't Hof van Assendelft
Hofweg 13 (ook postadres)
3274 BK Heinenoord
Contact

Privacy statement en cookiebeleid 

@ Museum Hoeksche Waard

KvK 41118538
NL36RABO0351102450

Boerderij Oost-Leeuwenstein is geheel rolstoeltoegankelijk, ‘t Hof van Assendelft gedeeltelijk, daar is een traplift. In beide gebouwen is een invalidentoilet.